ARTYKUŁ NAUKOWY
Profilaktyczne usunięcie narządu na podstawie wyniku badania genetycznego. Wybrane aspekty prawne i prawo pacjenta do decydowania o swoim leczeniu
1
Instytut Allerhanda
2
Poradnia Onkologiczna, NZOZ ENDOMED, Radom
Data nadesłania: 22-08-2025
Data akceptacji: 22-08-2025
Data publikacji: 23-08-2025
PPM 2025;7(1):25-50
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
W dotychczasowej praktyce klinicznej jedną ze standardowych metod terapeutycznych jest usunięcie narządu już zmienionego chorobowo, nie ma natomiast ustalonej praktyki usuwania narządów zdrowych. Działanie takie, gdyby nie miało uzasadnienia medycznego, byłoby zresztą niezgodne z prawem. Wyjątkami są tu ovariektomia (usunięcie jajników) jako metoda leczenia hormonalnego raka piersi i orchidektomia (usunięcie jąder) jako metoda leczenia hormonalnego raka stercza. Ponadto od 2019 r. w Polsce zaczęto refundować również profilaktyczne usunięcie gruczołu piersiowego (mastektomię) u kobiet obciążonych mutacją BRCA1 / BRCA2. Jednak inne zabiegi mogące wyeliminować potencjalne zachorowanie na nowotwór poprzez profilaktyczne usunięcie organu nie są refundowane ani nie stanowią przedmiotu standardów medycznych (wytycznych). Otwarte pozostaje więc pytanie o granice dopuszczalności takich zabiegów.
REFERENCJE (31)
1.
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Wydział Świadczeń Opieki Zdrowotnej, Profilaktyczna kolektomia u osób z genetycznym ryzykiem rozwoju nowotworu jelita grubego, Warszawa 2020.
2.
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Wydział Oceny Technologii Medycznych, Profilaktyczna mastektomia u kobiety z grupy bardzo wysokiego i wysokiego ryzyka zachorowania na nowotwór piersi Raport w sprawie oceny świadczenia opieki zdrowotnej, Warszawa 2018.
3.
Basta A., Bidziński M., Bieńkiewicz A. i wsp., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Onkologii Ginekologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika, Current Gynecologic Oncology 2017/15(1).
4.
Bez aut., Analiza problemu decyzyjnego. Alpelisyb (PIQRAY®) w skojarzeniu z fulwestrantem w terapii miejscowo zaawansowanego lub rozsianego raka piersi HR+ HER2- z obecnością mutacji PIK3CA, Kraków 2021.
5.
Bez aut., COSMIC: The Catalogue Of Somatic Mutations In Cancer, Nucleic Acids Res 2019, Jan 8; 47.
6.
Bez aut., Hereditary risk of breast and ovarian cancer: Implications for medical care, in: Identyfying and managing hereditary risk for breast and ovarian cancer, American Medical Association 2001.
7.
Boratyńska M., Wolny wybór. Gwarancje i granice prawa pacjenta do samodecydowania, Warszawa 2012.
8.
Boratyńska M., Konieczniak P., Autonomia pacjenta a wskazania medyczne, Studia Iuridica 2008/XLIX.
9.
Boratyńska M., Konieczniak P., Zielińska E. (red.), System Prawa Medycznego. Tom II. Część 1. Regulacja prawna czynności medycznych, Warszawa 2019.
10.
Borkowski W., Medycyna oparta na dowodach (ebm) w systemie opieki zdrowotnej i leczeniu indywidualnego pacjenta, część III. Nauczanie epidemiologii i statystyk, Przegląd Epidemiologiczny nr 2009/63.
11.
Daniluk P., O pojęciach „zabieg leczniczy” i „pacjent” w rozumieniu art. 192 § 1 k.k., „Prawo i Medycyna” nr 2011/4.
12.
Daniluk P., Stan wyższej konieczności jako okoliczność wyłączająca bezprawność „chirurgicznej zmiany płci”, Państwo i Prawo 2008/1.
13.
Doraczyńska-Kowalik A, Janus-Szymańska G, Matkowski R. i wsp., Podstawy medycyny personalizowanej w leczeniu raka piersi i raka jajnika, NOWOTWORY, nr 2020/5(5),.
15.
Frank T.S., Critchfield G.C., Identyfying and managing hereditary risk for breast and ovarian cancer, Clin. Perinatol. 2001 Jun;28(2):395-406; doi: 10.1016/s0095-5108(05)70091-9.
16.
Galderisi S., Heinz A., Kastrup M., Beezhold J., Sartorius N., Propozycja nowej definicji zdrowia psychicznego, Psychiatr. Pol. nr 2017/3.
17.
Gan K., Postępowanie po polipektomii polipów jelita grubego, żołądka i dwunastnicy, Gastroenetrologia Praktyczna nr 2013/3(20).
18.
Jassem J., Radecka B, Rak piersi, (w): M. Krzakowski, P. Potemski, P. Wysocki, Onkologia Kliniczna, tom 2, Gdańsk 2023.
19.
Jaszczyńska-Nowinka K., Ocena stężeń SDF1 i ekspresji jego receptora CXCR4 u chorych na raka jajnika, rozprawa doktorska, Poznań 2011.
20.
Kauff N.D., Satagopan J.M., Robson M.E., et al., Risk-reducing salpingo-oophorectomy in woman with a BRCA1 and BRCA2mutation. N Engl J Med. 2002/346.
21.
Konieczniak P., Eksperyment medyczny – sytuacja prawna po nowelizacji ustawy lekarskiej, Przegląd Prawa Medycznego, nr 2021/1-2.
22.
Liszewska A., Kilka uwag na temat charakteru czynności leczniczych, Acta Universitatis Lodziensis Folia Iuridica 1995/63.
23.
Lubiński J., Dziedziczny rak piersi i jajnika, (w:) Nowotwory Dziedziczne 2002, Termedia 2003.
24.
Lubinski J, Gorski B, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Serrano-Fernandez P i in., BRCA1-pozytywne nowotwory piersi u młodych kobiet z Polski, Breast Cancer Res Treat. 2006;99(1):71–6.
25.
Mąka B. i wsp., Rzadka postać zespołu Lyncha z trzema synchronicznymi, o podobnym zaawansowaniu, ogniskami gruczolakoraka okrężnicy, Chirurgia Polska, 2013/15(1).
26.
Rejmaniak R., Problemy interpretacyjne wybranych pojęć zawartych w art. 192 k.k., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2012/4(XV).
27.
Singer C., Tea M., Pristauz G. et al. Clinical Practice Guideline for the prevention and early detection of breast and ovarian cancer in women from HBOC (hereditary breast and ovarian cancer) families. Wien Klin Wochenschr 2015/127.
28.
Tate J.G. i wsp., COSMIC: The Catalogue Of Somatic Mutations In Cancer, Nucleic Acids Res 2019/8; 47.
29.
Wiraszka R., Siołek M., Kozak-Klonowska B., Zespoły rodzinne i dziedziczne raków piersi, jajnika i jelita grubego – przegląd literatury i wstępna ocena ich występowania w regionie radomskim, Radomski Rocznik Lekarski 2003/8.
30.
Złotek A., Charakter prawny zabiegu leczniczego – zarys problemu, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2010/2.
31.
Zoll A (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II: Komentarz do art. 117–277 k.k., Kraków 2006.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2719-3748 |
| ISSN: | 2657-8573 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
