ARTYKUŁ NAUKOWY
Dostęp kobiet w Polsce do bezpiecznego zabiegu przerywania ciąży – przewidziany w prawie, nieobecny w praktyce
Więcej
Ukryj
Data nadesłania: 03-09-2025
Data akceptacji: 03-09-2025
Data publikacji: 18-10-2025
PPM 2025;7(2):25-70
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Artykuł porusza problematykę dopuszczalności przerywania ciąży w Polsce, koncentrując się w szczególności na analizie obowiązujących regulacji prawnych odnoszących się do przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety ciężarnej. W opracowaniu przedstawiono wykładnię przepisów ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, uwzględniając zarówno normy krajowego porządku prawnego, jak i międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka. W artykule zaprezentowano również dane statystyczne z Polski i wybranych krajów europejskich, których analiza służy ukazaniu rzeczywistych potrzeb kobiet w zakresie ochrony zdrowia reprodukcyjnego. Część opracowania poświęcono prawnoporównawczej analizie regulacji obowiązujących w Wielkiej Brytanii, ze szczególnym uwzględnieniem ich interpretacji oraz praktycznej implementacji. Artykuł odnosi się również do standardów wynikających z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie praw reprodukcyjnych kobiet, w tym do obowiązków państwa w zakresie zapewnienia skutecznego dostępu do legalnych świadczeń zdrowotnych oraz ochrony przed nieludzkim i poniżającym traktowaniem. Według Autorek, obowiązujące w Polsce przepisy – w szczególności odnoszące się do zagrożenia zdrowia kobiety ciężarnej – stanowią podstawę do relatywnie szerokiej, zgodnej z prawem praktyki przerywania ciąży. Wskazuje się, że przesłanka ta, analogicznie jak w wielu innych państwach europejskich, powinna być interpretowana w sposób uwzględniający standardy międzynarodowe, w tym w szczególności szeroko rozumiane zdrowie psychiczne kobiety. Przyjęcie takiej wykładni – zgodnej z kierunkiem wyznaczanym przez sądy międzynarodowe oraz instrumenty ochrony praw człowieka – powinno prowadzić w praktyce do istotnego poszerzenia dostępu kobiet w Polsce do legalnych świadczeń w zakresie przerywania ciąży.
REFERENCJE (36)
1.
Anderson W. E., Psychiatric Indications for the Termination of Pregnancy, Journal of Psychosomatic Research 1996, Nr 1.
2.
Borkowska K., Względy społeczne jako przyczyna legalnego zabiegu terminacji ciąży – rozważania prawnoporównawcze, Studia Prawnoustrojowe 2024, Nr 63.
3.
Ciszewski W., Aborcja, niepełnosprawność i krzywda osób trzecich, Państwo i Prawo 2021, nr 8.
4.
Crook S., A Disastrous Blow: Psychiatric risk, Social Indicators and Medical Authority in Abortion Reform in Post-war Britain, Med Humanit 2020, Nr 46.
5.
Day C., An Exploration of How Current Legislations Restrict Women’s Access to Abortion Services in England, York Law Review 2024, Nr 5.
6.
Erdman J. N., Procedural Abortion Rights: Ireland and the European Court of Human Rights, Reproductive Health Matters 2014, 22 (44).
7.
Grabowska-Moroz B., Łakomiec K., (Nie)dopuszczalność aborcji. Glosa do wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20, Państwo i Prawo 2021, nr 8.
8.
Grzyb M., Kryminalizacja przerywania ciąży w Polsce – rozważania w teorii kryminalizacji, [w:] Grzyb M., Sękowska-Kozłowska K. (red.), Kobieta-ciąża-zarodek-dziecko. Prawne aspekty przerywania ciąży, Kraków 2023.
9.
Heino A., Gissler M., Apter D., Fiala C., Conscientious Objection and Induced Abortion in Europe, The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care 2013, Nr 18(4).
10.
Holzer J., Demografia, PWE, Warszawa 2006.
11.
Jackson E., Abortion, Autonomy and Prenatal Diagnosis, Social and Legal Studies, 2000, Nr 9.
12.
Kardas P., Giezek J., Kompetencje derogacyjne TK oraz ich prawnokarne konsekwencje (refleksje na marginesie wyroku w sprawie K 1/20), Państwo i Prawo 2021, nr 8.
13.
Kokot R., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2020.
14.
Kubicki L., Sumienie lekarza jako kategoria prawna, Prawo i Medycyna 1999, Nr 4.
15.
Levels M., Sluiter R., Need A., A review of abortion laws in Western-European countries. A cross-national comparison of legal developments between 1960 and 2010, Health Policy 2014, vol. 118.
16.
Łętowska E., Wokół wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, Monitor Konstytucyjny 2020.
17.
Mecinska L., James C., Mukungu K., Criminalization of Women Accessing Abortion and Enforced Mobility within the European Union and the United Kingdom, Women & Criminal Justice 2020, Nr 391.
18.
Miśkiewicz P., Ochrona zdrowia psychicznego w dokumentach WHO, [w:] Ochrona zdrowia psychicznego w Polsce: wyzwania, plany, bariery, dobre praktyki, Raport RPO, 2014.
19.
Namysłowska-Gabrysiak B., Odpowiedzialność państwa przed międzynarodowymi organami praw człowieka w zakresie ochrony zdrowia, [w:] Zielińska E., Liszewska A., Dukiet-Nagórska T. (red.), Odpowiedzialność prawna w związku z czynnościami medycznymi, System Prawa Medycznego, t. III, Warszawa 2021.
20.
Paintin D., The Abortion Act 1967, ICBH Witness Seminar Programme, Institute of Contemporary British History, 2002.
21.
Piotrowski R., Nowa regulacja przerywania ciąży w Konstytucji, Państwo i Prawo 2021, Nr 8.
22.
Płatek M., Wrona G., Pomoc w przerywaniu ciąży – art. 152 § 2 Kodeksu karnego. Analiza przypadku na kanwie sprawy Justyny Wydrzyńskiej, Przegląd Prawa Medycznego 2024, Nr 1.
23.
Proudman Ch., Think Abortion is Legal in Great Britian? Ask the two women currently facing life sentences, The Guardian, 2022.
24.
Prutz F., Hintzpeter B., Krause L., Abortions in Germany – Current data from the statistics on terminations of pregnancy, Journal of Health Monitoring, Nr 7(2), 2022.
25.
Sheldon S., British Abortion Law: Speaking from the Past to Govern the Future, The Modern Law Review 2006, Nr 79.
26.
Simms M., The Ethical Foundations of Psychiatric Opinion in Abortion, Wellcome Archives, Box 54.
27.
Sitarz O., Postulat usunięcia instytucji klauzuli sumienia z polskiego porządku prawnego, Przegląd Prawa Medycznego 2023, nr 3.
28.
Sitarz O., Bezprawne przerywanie ciąży, [w:] Grzyb M., Sękowska-Kozłowska K. (red.), Kobieta-ciąża-zarodek-dziecko. Prawne aspekty przerywania ciąży, Kraków 2023.
29.
Soniewicka M., Spór o dopuszczalność przerwania ciąży z perspektywy etycznej i filozoficznoprawnej (komentarz do wyroku TK w sprawie K 1/20), Państwo i Prawo 2021, nr 8.
30.
Steel D., Foreword, [w:] Simms M., Hindell K. (red.), In Abortion Law Reformed, 1971.
31.
Szumiło-Kulczycka D., Kozub-Ciembroniewicz K., Konsekwencje uchybień w obsadzie TK (uwagi na tle orzeczenia w sprawie K 1/20), Państwo i Prawo 2021, nr 8.
32.
Tarapata S., Zontek W., Prawnokarne skutki wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20 (zagadnienia wybrane), Państwo i Prawo 2021, nr 8.
33.
Tongue Z. L., France’s Constitutional Right to Abortion: Symbolism Over Substance, Medical Law Review, Oxford University Press 2024, vol. 32 (3).
34.
Zielińska E., Przerywanie ciąży. Warunki legalności w Polsce i na świecie, Warszawa 1990.
35.
Zielińska E., Namysłowska-Gabrysiak B., Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Komentarz, Warszawa 2022.
36.
Zoll A., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017.